Rydym yn ystyried meddygaeth fanwl yn rhan nad yw’n agored i drafodaeth o ofal iechyd yn y dyfodol. Mae ganddo’r potensial i newid y ffordd rydyn ni’n rhoi diagnosis, yn trin ac yn atal diagnosis niweidiol sy’n cael effaith enfawr ar gleifion, teuluoedd, ffrindiau a chymunedau ledled Cymru.
Gareth Healey
Pennaeth Datblygu Economaidd
Mae diagnosis o ganser yn creu goblygiadau enfawr i gleifion, teulu, ffrindiau a chymunedau. Mae’n achosi niwed i iechyd corfforol a lles emosiynol, gydag iselder a gorbryder yn ganlyniadau cyffredin a all lesteirio triniaeth ac adferiad.
Yng Nghymru, mae 19,500 o bobl yn cael diagnosis o ganser bob blwyddyn, ac ar lefel genedlaethol, bydd un o bob dau yn cael diagnosis yn ystod eu hoes. Mae cyfraddau goroesi’n gwella’n araf, ac mae rhagor o ymchwil yn digwydd drwy’r amser i wneud yn siŵr bod hyn yn llwybr ar i fyny. Dyma lle gellir cofleidio pŵer meddygaeth fanwl i wella canlyniadau iechyd ledled Cymru. Gall wella iechyd corfforol pobl ledled y wlad a chefnogi lles emosiynol pawb y mae canser yn effeithio arnynt.
Yn Hwb Gwyddorau Bywyd Cymru, rydyn ni’n gweld meddygaeth fanwl fel rhan nad yw’n agored i drafodaeth o ofal iechyd yn y dyfodol. O ddiagnosis o glefydau drwy nanodechnoleg i therapi genynnau, gall y ffyrdd newydd deinamig hyn o drin afiechydon leihau baich clefydau cronig ar iechyd a gofal cymdeithasol, grymuso pobl i reoli eu hiechyd eu hunain, a chynyddu hirhoedledd iechyd i bobl ledled Cymru.
Pam meddygaeth fanwl?
Mae dulliau traddodiadol o drin clefydau cronig yn aml yn gallu disgyn i’r dull ‘un ateb i bawb’, gyda’r rhan fwyaf o gleifion yn cael yr un triniaethau cyntaf er mai dim ond 30 – 60% sy’n effeithiol. Mae triniaethau canser fel arfer yn cynnwys cemotherapi, ymbelydredd, imiwnotherapi neu lawdriniaeth. Mae’r triniaethau hyn yn ymwthiol ac yn cael sgil-effeithiau aflonyddol, sy’n effeithio ar ansawdd bywyd y claf ac yn niweidio celloedd iach yn ogystal â chelloedd canseraidd.
Mae meddygaeth fanwl yn mynd i’r afael â chyffredinolrwydd tybiedig clefydau cronig drwy deilwra triniaethau yn seiliedig ar gyfansoddiad genetig unigryw, ffordd o fyw a dylanwad amgylcheddol claf. Mae’n cwmpasu llawer o ddulliau a allai gael llai o sgil effeithiau na therapïau traddodiadol. Mae hyn yn cynnwys therapïau wedi’u targedu (cyffuriau sy’n targedu mwtaniadau penodol), brechlynnau personol (brechiadau canser wedi’u teilwra i diwmor unigolyn) a therapïau celloedd (gan ddefnyddio celloedd y claf ei hun i drin y clefyd).
Nid yn unig y mae meddygaeth fanwl yn ystyried natur unigryw pob claf, ond mae ymchwil gyfredol mewn dilyniant y genhedlaeth nesaf (NGS) yn gwella ein dealltwriaeth o’r hyn sy’n achosi clefydau cronig. Gall helpu i ganfod treigladau sy’n gyrru twf canser, sgrinio am fwtaniadau ymwrthedd i gyffuriau, a chanfod amrywiadau genetig prin a allai fod yn gysylltiedig â risg clefydau.
Gyrru meddygaeth fanwl i’r rheng flaen ym maes gofal iechyd
Yn ddiweddar, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru gynllun ‘Arloesedd Cymru’ sy’n canolbwyntio ar wella bywydau pobl yng Nghymru, gan godi pwysigrwydd iechyd ataliol a diagnosteg ac integreiddio arloesedd i gael diagnosis a thriniaeth gywir y tro cyntaf.
Fel rhan o gylch gwaith meddygaeth fanwl Hwb Gwyddorau Bywyd Cymru, rydym yn canolbwyntio ar sut gallwn wreiddio therapïau uwch mewn systemau gofal iechyd. Mae therapïau uwch yn defnyddio technolegau arloesol i dargedu clefydau ar lefel enetig neu foleciwlaidd, yn aml yn deillio o gelloedd y claf ei hun neu’n seiliedig arnynt. Maent yn cynnig addewid mawr i drin llawer o glefydau difrifol lle nad oes triniaethau effeithiol ar gael ar hyn o bryd, fel rhai mathau o ganser, clefyd y galon, cyflyrau alergaidd ac anhwylderau niwrolegol.
Y mwyaf cyffrous yw’r gorgyffwrdd posibl rhwng meddygaeth fanwl ac arloesi ar draws gwyddorau bywyd. Mae datblygiadau mewn nanofeddygaeth, nanotechnoleg, a dadansoddi data artiffisial sy’n seiliedig ar ddeallusrwydd artiffisial yn arwain at y genhedlaeth nesaf o ddyfeisiau monitro iechyd a diagnostig o bell ar gyfer llawer o gyflyrau iechyd. Mae cynllun meddygaeth fanwl GIG Lloegr (‘Gwella canlyniadau drwy feddygaeth bersonol’) yn amlinellu cyfranogiad cleifion fel allwedd i driniaethau personol. Er enghraifft, gall data ffordd o fyw a gesglir o dechnolegau y gellir eu gwisgo arwain at ffyrdd newydd o feddwl am ddatblygu a thrin clefydau cronig.
Yn y tymor hir, bydd hyn yn galluogi gofal yn nes at adref, yn caniatáu monitro cyflyrau iechyd mewn amser real, ac yn gwella mynediad at ofal iechyd. Bydd hyn nid yn unig yn gwella’r broses o reoli clefydau, ond mae’r technolegau newydd hyn hefyd yn grymuso cleifion i gymryd rhan weithredol yn eu triniaeth, gan gefnogi dewisiadau ffordd o fyw cadarnhaol sydd â’r potensial i leihau dibyniaeth ar systemau iechyd a gofal cymdeithasol.
Meddygaeth Fanwl: bodloni anghenion meddygol sydd heb eu diwallu
Ym mis Rhagfyr 2022, roedd Cynllun Cyflawni Genomeg Cymru Llywodraeth Cymru yn nodi sut gall y GIG groesawu chwyldro genomig mewn gofal iechyd; er enghraifft, rydym wedi bod yn cefnogi gwerthusiad cyffrous o gymryd biopsïau hylif yn gynharach yn natblygiad canser i lywio triniaeth a gofal personol. Nid yn unig y mae biopsïau hylif yn helpu i leihau teimladau anghysurus i gleifion, ond gallent hefyd leihau llwybrau at ddiagnosis yn sylweddol a gwella’r broses o reoli clefydau.
Yn y pen draw, gall hyn arwain at ganlyniadau gwell i gleifion a lleihau costau i ddarparwyr gofal iechyd. Mae Genomeg eisoes o fudd i bobl yng Nghymru, gan mai Gwasanaeth Genomau Babanod a Phlant Cymru (WINGS) yw’r gwasanaeth cyntaf yn y DU i ddarparu dilyniant genomau cyflawn cyflym o safon gofal, ar gyfer plant sy’n ddifrifol wael, a gydag achos genetig sylfaenol tebygol.
Mae meddygaeth fanwl yn chwyldroi’r ffordd rydym yn trin clefydau drwy roi mynediad i gleifion at driniaethau personol sy’n darparu gwell canlyniadau. Mae’r datblygiadau hyn yn paratoi’r ffordd ar gyfer dyfodol mwy disglair ym maes gofal iechyd: un a fydd yn ymestyn bywydau ac yn gwella ansawdd bywyd unigolion di-rif ledled y wlad.
Mae ein tîm bob tro’n awyddus i ymgysylltu â sefydliadau cenedlaethol a rhyngwladol ym maes Meddygaeth Fanwl i helpu i gyflymu’r cyfleoedd y bydd y Ganolfan Ragoriaeth yn eu darparu. Os ydych chi eisiau cymorth ar gyfer eich sefydliad, beth am i ni ddechrau sgwrs. E-bostiwch helo@lshubwales.com i wybod sut y gallwn eich helpu chi.